Ўзбекистон Россия гази импортини сезиларли даражада оширишни режалаштирмоқда, “Ўзбекнефтегаз” миллий энергетика компанияси эса Озарбайжонда газ қазиб олиш ва экспорт қилишнинг асосий лойиҳаси бўлган “Шоҳ-денгиз” консорциумига қўшилишга тайёрланмоқда. Бироқ, мутахассисларнинг таъкидлашича, Каспий газини Ўзбекистонга жисмонан етказиб бериш деярли мумкин эмас.
Ўзбекистон Инвестициялар, саноат ва савдо вазири Лазиз Кудратовнинг сўзларига кўра, яқин ойларда Озарбайжоннинг SOCAR давлат нефть компанияси билан “Ўзбекнефтегаз” нинг “Шоҳ-денгиз” лойиҳасига кириши тўғрисида шартнома имзоланиши мумкин.
«Биз «Ўзбекнефтегаз» нинг Озарбайжонда газ қазиб олиш лойиҳаларига киришини муҳокама қилишнинг якуний босқичидамиз. Умид қиламизки, бу тез орада содир бўлади», — деди Л. Кудратов.
“Шоҳ-денгиз” лойиҳаси Озарбайжоннинг асосий газ активидир. Унда Россиянинг “Лукойл”, Туркиянинг “ТРАО”, Эроннинг “NICO” ва Озарбайжоннинг “Cenub Qaz Dehlizi” каби йирик компаниялари иштирок этади. Конда газ қазиб олиш ҳажми йилига 29 миллиард куб метрни ташкил этади, уларнинг аксарияти Туркия ва Европага экспорт қилинади.
Вазир Лазиз Кудратовнинг баёноти Ўзбекистон Энергетика вазирлиги раҳбари Жўрабек Мирзамахмудов ва “Газпром” бошқаруви раиси Алексей Mиллер ўртасидаги муҳим учрашувга тўғри келди. Учрашувда томонлар, айниқса, талаб юқори бўлган даврларда, Россия газини Ўзбекистонга етказиб беришнинг ишончлилиги ва энергетика соҳасидаги стратегик ҳамкорлик меморандуми доирасидаги тараққиётни муҳокама қилдилар.
2023 йил октябр ойидан бошлаб Ўзбекистон йилига 2,8 миллиард куб метр етказиб беришни назарда тутувчи икки йиллик шартнома бўйича Россия газини импорт қилмоқда. Бироқ, Ўзбекистон ҳукуматининг янги қарорида ушбу ҳажмни йилига 11,7 миллиард куб метргача ошириш режалаштирилган. Бу мамлакатда газ қазиб олиш даражасининг пасайиши билан боғлиқ. Ўзбекистон Республикаси статистика агентлиги маълумотларига кўра, 2023 йилда Ўзбекистонда газ қазиб олиш ўтган йилга нисбатан қарийб 10 фоизга камайган.
Миллий энергия хавфсизлиги жамғармаси (МЭХЖ) директорининг ўринбосари Алексей Гривач Ўзбекистоннинг “Шоҳ-денгиз” лойиҳасида иштирок этиш режаларини жуда амбицияли деб ҳисоблайди ва Каспий газини Туркманистон ёки Россия билан алмаштириш схемаларидан фойдаланмасдан республикага жисмоний етказиб бериш имкониятига шубҳа билан қарайди.
«Озарбайжон томонига нима учун бу кераклиги тўлиқ аниқ эмас. “Шоҳ-денгиз” — бу аллақачон амалга оширилган лойиҳа бўлиб, у Ўзбекистоннинг энергетика хавфсизлигига ҳисса қўшмайди. Унда иштирок этиш қиммат ва SOCAR Ўзбекистонда ушбу миқёсдаги аниқ бизнес манфаатларига эга эмас», — деди А. Гривач.