Душанбе, 2025-жылдын 20-декабры – Karavan Info маалымат агенттиги. Тажикстан Республикасынын Президенти, Улуттун лидери Эмомали Рахмондун Японияга расмий сапары эки тараптуу мамилелерди өнүктүрүүдөгү маанилүү этап болуп, Душанбе менен Токионун саясий диалогду, экономикалык кызматташтыкты жана гуманитардык алмашууну кеңейтүүгө болгон туруктуу өз ара кызыкчылыгын тастыктады.

18-декабрда тажик лидери Борбордук Азия-Жапония диалог саммитине катышуу жана бир катар жогорку деңгээлдеги эки тараптуу жолугушууларды өткөрүү үчүн Токиого (Жапония) келди. Ханеда эл аралык аэропортунда президент Эмомали Рахмонду Жапониянын жогорку даражалуу расмий өкүлдөрү жылуу тосуп алышты. Урматтоо жана сапарынын жогорку статусунун белгиси катары аэропорттун аймагы мамлекеттик желектер менен кооздолгон.

Парламенттер аралык диалог ишенимдин негизи катары

19-декабрда Тажикстандын президенти Токиодо Тажикстан-Жапония парламенттер аралык достук жана кызматташтык тобунун төрагасы жана Жапониянын Өкүлдөр палатасынын мүчөсү Кейдзи Фуруя менен жолугушту. Эмомали Рахмон парламенттер аралык механизмдин эки өлкөнүн ортосундагы достукту чыңдоого жана практикалык кызматташтыкты кеңейтүүгө кошкон салымын жогору баалады.

Сүйлөшүүнүн жүрүшүндө тараптар энергетика, саламаттыкты сактоо, илим жана билим берүү, транспорт, айыл чарбасы жана адамдык өнүгүү сыяктуу негизги багыттар боюнча биргелешкен долбоорлорду ишке ашырууну кеңири талкуулашты.

Маалыматтык технологиялар жаатындагы кызматташууга, технологиялык парктарды түзүүгө, бизнес-инкубаторлорду жана стартаптарды колдоого, ошондой эле жогорку квалификациялуу IT адистерин даярдоого өзгөчө басым жасалды.

Гуманитардык тармак эки тараптуу мамилелердин маанилүү багыты катары таанылды. Гуманитардык алмашууларды кеңейтүү, тажик жарандарынын Япониянын жогорку окуу жайларында окуусу үчүн квоталарды көбөйтүү жана адистештирилген окуу курстарын өнүктүрүү келечеги талкууланды.

JICA: Инфраструктурадан инновацияга чейин

Сапардын маанилүү бөлүгү Президент Эмомали Рахмондун Япониянын Эл аралык кызматташтык агенттигинин (JICA) президенти Акихико Танака менен жолугушуусу болду. Мамлекет башчысы Тажикстан JICA программаларынын алкагында Япония менен кызматташуунун деңгээлин жана практикалык таасирин жогору баалай турганын баса белгиледи.

Көңүл өнөр жай, транспорт, энергетика, айыл чарба, суу менен камсыздоо, билим берүү жана саламаттыкты сактоо тармактарындагы биргелешкен долбоорлорго бурулду. Эки жаңы гранттык келишимге — көмөкчү станцияны куруу жана бажы постундагы жүктөрдү сканерлөөчү жабдууларды модернизациялоо боюнча — кол коюлушу кубатталды.

Жеңилдетилген иен насыяларын кошо алганда, жапондук түз инвестицияларды тартуу маселеси өзүнчө талкууланды. Жашыл энергияны өнүктүрүү өнөктөштүктүн эң келечектүү багыттарынын бири катары аныкталды.

Ошондой эле JDS программасын медицина, нанотехнология, маалыматтык технологиялар, авиация технологиясы, киберкоопсуздук, айлана-чөйрөнү коргоо сыяктуу тармактарда кеңейтүүгө жана инновация жана санариптик технологиялар боюнча тажик-жапон борборун түзүүгө кызыгуу көрсөтүлдү.

Экономика, инвестициялар жана жаңы баалуулук чынжырлары

Ошол эле күнү Тажикстандын президенти Япониянын Россия жана жаңы көз карандысыз мамлекеттер менен соода ассоциациясынын (ROTOBO) президенти Масами Иидзима менен жолугушту. Сүйлөшүүлөрдүн жүрүшүндө соода-экономикалык кызматташтыктын келечектүү багыттары талкууланды.

Эмомали Рахмон ROTOBO Тажикстан менен Япониянын ортосундагы экономикалык жана соода байланыштарын кеңейтүүнүн маанилүү механизми экенин баса белгиледи. Мамлекет башчысы республиканын уникалдуу жаратылыш ресурстарына, жагымдуу географиялык жайгашуусуна жана олуттуу адамдык потенциалга ээ экенин, бул өлкөнү логистиканы жана өндүрүш чынжырларын өнүктүрүү үчүн келечектүү платформага айландырарын белгиледи.

Айыл чарба продукцияларын кайра иштетүүгө, текстиль өнөр жайын өнүктүрүүгө, банк ишине, жасалма интеллектке жана фармацевтикага өзгөчө көңүл бурулду. Жапон тарапка чакан гидроэлектростанцияларды, күн жана шамал электр станцияларын курууга, иштеп жаткан энергетикалык объектилерди модернизациялоого жана биргелешкен ишканаларды түзүүгө катышууну карап чыгуу сунушталды.

Экологиялык жактан таза айыл чарба продукцияларын — мөмө-жемиштерди, жүзүмдөрдү, буурчак өсүмдүктөрүн жана дарылык өсүмдүктөрдү өстүрүү, ошондой эле өлкөнүн минералдык чийки заттарын жана энергетикалык ресурстарын колдонуу менен өнөр жай ишканаларын түзүү да маанилүү багыттар катары таанылган.

Жер казынасы, энергетика жана жашыл технологиялар

Иш-чараларга бай программа президент Эмомали Рахмон менен Жапониянын металлургиялык жана энергетикалык коопсуздук уюмунун (JOGMEC) аткаруучу директору Ичи Такахаранын жолугушуусу менен аяктады.

Мамлекет башчысы Тажикстандын энергетика жана тоо-кен тармактарындагы долбоорлор боюнча JOGMEC менен кызматташууга кызыкдар экенин билдирди. Талкуу минералдык ресурстарды казып алуу жана кайра иштетүү технологияларын модернизациялоо, биргелешкен өндүрүш ишканаларын түзүү жана жапон инвестициялары жана алдыңкы технологиялар менен кайра жаралуучу энергия булактарын өнүктүрүү маселелерине арналды.

Президент өлкөнүн жапон компанияларынын жашыл технологияларды ишке ашырууга активдүү катышуусуна кызыкдар экенин баса белгиледи. Жапон тарапка Тажикстандын мамлекеттик органдары, университеттери жана изилдөө институттары менен пайдалуу кендерди чалгындоо жана иштетүү жаатында кызматташууну орнотуу сунушталды.

Президент Эмомали Рахмондун Японияга расмий сапары тажик-жапон мамилелери салттуу өнөктөштүктөн тышкары чыгып, стратегиялык жана көп кырдуу мүнөзгө ээ болуп жатканын көрсөттү. Диалог экономика жана инвестицияларды гана эмес, билим берүүнү, инновацияларды, айлана-чөйрөнү жана 21-кылымдын чакырыктарына жооп берген туруктуу өнүгүү моделин иштеп чыгууну да камтыйт.

СҮРӨТ: Тажикстан Республикасынын Президентинин басма сөз кызматы