ООГАНСТАН, 2025-жылдын 26-декабры – Karavan Info маалымат агенттиги. MCC China компаниясынын өкүлдөрү Талибан кыймылынын Маалымат жана маданият министрлигинин өкүлдөрү менен болгон жолугушууда Айнак жез кенинин айланасындагы тарыхый эстеликтерди коргоо планын сунушташты.
Жолугушууга катышкан Кытайдын Ооганстандагы элчилигинин кызматкерлери Айнак аймагындагы маданий мурастарды сактоодо биргелешкен кызматташуунун маанилүүлүгүн баса белгилешти.
Талибандын Маалымат жана маданият министрлиги кытайлык компания Айнак жез кенинин тарыхый жайларын коргоо планын сунуштаганын билдирди. Жолугушууга Кытайдын Ооганстандагы элчилигинин экономикалык атташеси да катышкан.
Маалыматка ылайык, MCC China компаниясы кен казылып жаткан жерде жайгашкан тарыхый жайларды жана маданий эстеликтерди сактоо боюнча атайын изилдөөлөрдү жүргүзүп, комплекстүү план даярдаган.
Талибандын маалымат жана маданият министринин орун басары Атикулла Азизи тоо-кен иштери учурунда тарыхый эстеликтерди коргоого олуттуу көңүл бурулуп, мүмкүн болгон көйгөйлөрдүн алдын алуу үчүн биргелешкен жана өз убагында чараларды көрүү керектигин билдирди. Ал маданий мурастарды коргоо улуттук жана эл аралык мыйзамдарга ылайык жүргүзүлүшү керектигин баса белгиледи.
Билдирүүдө MCC China өкүлдөрү өздөрүнүн деталдуу изилдөөсүнүн жыйынтыктарын Маалымат жана маданият министрлигинин техникалык комитетине тапшыруу ниетинде экени белгиленген.
Министрдин орун басары ошондой эле министрлик, MCC China жана Талибандын Тоо-кен жана мунай министрлигинин ортосунда биргелешкен жумушчу келишимге кол коюуга чакырды.
Буга чейин Талибандын тоо-кен жана мунай министри Хедаятулла Бадри октябрь айында MCC өкүлдөрү менен болгон жолугушууда кенди иштетүүнү тездетүү зарылдыгын билдирген. Талибан министрлиги ошондой эле кытайлык компания келишимдин бардык шарттарын толук аткарууга милдеттенгенин билдирген.
Ооганстан менен Кытайдын ортосунда Айнак жез кенин иштетүү боюнча биринчи келишимге кол коюлгандан бери дээрлик 18 жыл өттү. Бул долбоор Ооганстандын тарыхындагы биринчи ири эл аралык келишимди жана Кабул менен Пекиндин ортосундагы мамилелерди өнүктүрүүдөгү маанилүү этапты белгиледи.
2008-жылы MCC 30 жылдык, 2,9 миллиард долларлык концессияга тендерде жеңип алып, жолдорду, темир жолдорду жана 400 мегаватт кубаттуулуктагы электр станциясын кошо алганда, инфраструктураны өнүктүрүүгө 5 миллиард долларга жакын инвестиция салууга убада берген.
Айнак жез кени Логар провинциясынын Айнак районунда жайгашкан жана анын жалпы запасы болжол менен 50 миллиард долларга бааланган. Мурунку Ооган өкмөтү менен келишимге кол коюлганына карабастан, долбоор көпкө чейин токтоп калган.
Мурунку бийлик тарабынан атайын кенди коргоо бөлүмү түзүлгөнүнө карабастан, тийиштүү коопсуздук системасынын жоктугу кытайлык MCC компаниясынын долбоорду ишке ашыруусунун кечеңдешинин негизги себептеринин бири болгон.
Талибан бийликке келгенден кийин, Тоо-кен жана мунай министрлиги 2024-жылы кытай тарап менен болгон пикир келишпестиктер чечилгенин жана компания ишин кайра уланта аларын жарыялаган. Бирок, жаңыртылган келишимдин чоо-жайы ачыкталган эмес.
2025-жылдын май айында Талибандын экономикалык маселелер боюнча вице-премьер-министри Абдул Гани Барадар MCC China компаниясынын башкы директору Ван Цзицин менен болгон жолугушууда Айнак жез кени долбоорун практикалык жактан ишке ашырууну мүмкүн болушунча тезирээк баштоого чакырган.
Сүрөт: Ооганстандын Маалымат жана маданият министрлиги