ОРТАЛЫҚ АЗИЯ, 2 маусым 2025 жыл — Караван Инфо ақпараттық агенттігі.Ауғанстанның бұрынғы президенті Хамид Карзай елдің болашағы, әйелдердің қоғамдағы рөлі және Ауғанстанның халықаралық қатынастары туралы айтты.

"Біз қыздарымыздың мектепке барғанын қалаймыз. Бізге Ауғанстанда мектептер мен университеттер қажет. Біз қыздарымыздың елдің қоғамдық-саяси өміріне толық қатысқанын қалаймыз. Егер біз барлық ауғандықтардың елде қалуын қаласақ, біз жақсы болашаққа үміттеніп, әлеммен жақсы қарым-қатынаста болуымыз керек", — деді Карзай.

Ол қазіргі билік тұсында да мұндай жол бар деп есептейді. Оның айтуынша, Талибандағы «көп адамдар» әйелдер құқығы мен қыздардың білімі халықаралық заңдылық үшін маңызды екенін мойындайды. «Бұл халықаралық заңдылыққа ие болу үшін де, ауған халқының әл-ауқаты үшін де өте маңызды мәселе. Бұл салада ілгерілеушілік болады деп үміттенемін».

Алайда 2021 жылдан бастап Ауғанстандағы әйелдердің жағдайы күрт нашарлады. Тек 2023 жылдың жазында 4500-ге жуық әйел білім беру жүйесінен шеттетілді. Әйел журналистердің 80 пайыздан астамы жұмыссыз қалды. ЮНЕСКО мәліметтері бойынша, 2024 жылдан бері 1,4 миллионнан астам қыз алтыншы сыныптан кейін оқымаған, 1,1 миллион бала тіпті бастауыш білімнен де айырылған.

Карзай былай деп еске алады: "Талибанның кенеттен келуі мен үкіметтің күйреуі мені алаңдатты, сондықтан мен халықты сақ болуға шақырдым. Мен Талибанды халықты қорғауға, қалған үкімет шенеуніктеріне көмектесуге, бейбіт тұрғындарды қорғауды қамтамасыз етуге шақырдым".

Билік ауысқаннан кейін Карзай Талибан министрліктерімен байланысын сақтап, Кабулда қалады.

Карзай Ресейдің Ауғанстан үшін маңыздылығын да еске алды: оның президенттігі кезінде Мәскеу маңызды серіктес болды. Ауғанстан бірінші болып Қырымның Ресейге қосылуын мойындады.

Ол АҚШ-тың ауған-ресей қарым-қатынасына араласпағанын атап өтті:
«Америкалықтар Ауғанстанның басқа елдермен мүдделеріне келгенде өте құрметпен қарайды».

Оның айтуынша, «өте ауыр қателіктерге» қарамастан, америкалықтар инфрақұрылым мен білім беруді дамытуда шешуші рөл атқарды.
«Қазір елдің түкпір-түкпірінде, тіпті ауылдарда да асфальтталған жолдар бар. Олар бір кездері Ресейдегідей жаппай халықты ағарту науқанын бастады».

Батыс елдері кеткеннен кейін Ауғанстанға әріптес елдер көмектеседі деп күтілген, бірақ олай болмады. «Аймақтың біртұтас әрекет жоспары болған жоқ», — деп мойындайды Карзай.

Оның айтуынша, көмек әлі де негізінен Вашингтоннан келеді.

Карзай тәліптермен қарым-қатынасы туралы дәйекті түрде айтады:
"Президенттік кезімде тәліптерді өз ағаларым деп атадым. Адамдар мені сынады, бірақ мен дұрыс істеп жатқанымды білдім. Енді олар билікте болған соң, қандай да бір себептермен бақытсыз, елден кетіп қалған немесе өздерін жүйеде жоқ деп есептейтін барлық ауғандықтарға айтамын: олар да біздің бауырларымыз, бауырлар бірге болуы керек".

Карзай саясатқа қайта оралу ниеті жоқ екенін атап көрсетті: «Ауғандықтардың жаңа ұрпағы шығуы керек».

Фото: IA серіктестері Karavan Info