Вашингтон қоңырау шалды, Анкара жауап берді: Түркияның Палестинаны қорғаудағы шулы мәлімдемелерінің астарында не жатыр

Президент Режеп Тайып Ердоған мінберден Израильдің халықаралық құқықты бұзғаны туралы айтып, Түркия қалаларының көшелері Палестина туын желбіретіп, шерушілерге толып жатқанда, Түркия мұсылман ынтымақтастығының соңғы тірегі болып қала беретіндей әсер қалдыруы мүмкін. Бірақ жақынырақ қарап, сурет әлдеқайда күрделі болады.

Ердоған Палестина халқы алдындағы өзінің «қасиетті жауапкершілігі» туралы оның мәлімдемелерінің маңыздылығын көрсететін сенімділікпен айтады. Дегенмен, экспрессивті риториканың астарында прагматикалық сыртқы саясаттың шындығы барған сайын көрінуде.

Мүдделердің тоғысқан жеріндегі дипломатия

19 сәуірде Вашингтонда АҚШ қаржы министрі Уолли Бесент, Түркияның қаржы министрі Мехмет Шимшек және Түркия Орталық банкінің төрағасы Фатих Карахан арасында жұмыс кездесуі өтті. Түрік экономикасының қаржылық тұрақтылығы мен келешегі ресми түрде талқыланды. Дегенмен, күн тәртібіне одан да күрделі мәселе де шықты: халықаралық санкциялық саясат, соның ішінде Иранға қарсы шаралар аясындағы ынтымақтастық.

Түркия ислам әлемімен мәдени және тарихи байланыстарына қарамастан, дипломатиялық ұстамдылық пен осы келіссөздерде диалогқа түсуге дайын екенін көрсетті. Сонымен қатар, Анкараға санкцияға ұшыраған ұйымдардың қызметіне бақылауды күшейту ұсынылды.

Табиғи сұрақ туындайды: мұндай икемділікті Палестина мәселесіне жарияланған қолдаумен қалай біріктіруге болады?

Идеалдар мен есептеу арасында

Жауап экономикалық салада болуы мүмкін. Түркия ұлттық валютасын тұрақтандыру, инфляциямен күресу және инвестиция тарту бағытында белсенді жұмыс жүргізуде. Қаржы министрі Шимшек соңғы айларда елдің сенімділігі мен инвесторларға ашықтығын көрсету мақсатында батыстық қаржы институттарымен бірқатар кездесулер өткізді.

Саясаттанушы Джевдет Юлжан орынды атап өткендей, Түркияның сыртқы саясаты эмоционалды риторика мен есептелген дипломатияның арасындағы нәзік тепе-теңдік.

Таяу тарихта мұндай көзқарастың мысалдары бар. 2010 жылы Бостандық флотилиясының оқиғасынан кейін Анкара Израильмен қарым-қатынасын күрт суытты. Бірақ 2016 жылы дипломатиялық байланыстар қалпына келтірілді. Бүгінде қоғам сынына қарамастан екі ел арасындағы тауар айналымы жоғары деңгейде қалып отыр.

Қоғамдық ұстаным және практикалық саясат

Ыстамбұл мен Анкара көшелеріндегі Палестина туы әлі де түрік қоғамы үшін маңызды символ болып қала береді. Дегенмен, сыртқы саясатта екпін экономикалық және стратегиялық икемділікке көбірек ауысуда.

Таяу Шығыста тұрақсыздық сақталса да, Анкара әртүрлі күштермен қарым-қатынас орнатуда: АҚШ-пен санкциялар бойынша, Ресеймен Сирияда, Еуропамен миграция бойынша. Түркия қадамдарын өзгеретін жағдайға бейімдеп, аймақтағы маңызды ойыншы болып қалуға тырысуда.

Түркия мен Израиль: сын мен ынтымақтастық арасындағы

Қатты риторикаға қарамастан, Түркия мен Израиль арасындағы ынтымақтастық тоқтамайды:

• 2023 жылы елдер арасындағы тауар айналымы 9 миллиард доллардан асты.
• Түрік тауарларының, оның ішінде электронды компоненттердің экспорты жалғасуда.
• Тель-Авив пен Ыстамбұл арасындағы әуе қатынасы аймақтағы ең қарқындылардың бірі болып қала береді.

Бұл Түркияның сыртқы саяси мәлімдемелерінің әрқашан практикалық басымдықтарды көрсетпейтінін көрсетеді.

Аймақтық контекст

Түркияның ұстанымын жақсырақ түсіну үшін басқа негізгі ойыншылардың мінез-құлқына назар аударған жөн:

• Сапқа тұруГазадағы гуманитарлық бастамаларға белсенді қатысады.
• Сауд Арабиясысақ дипломатиялық бағытты сақтай отырып, атысты тоқтатуға шақырады.
• БАӘИзраильмен бір мезгілде экономикалық жобаларды әзірлеу кезінде делдал ретінде әрекет етеді.

Осының аясында Түркия символдық қолдауды негізгі серіктестермен қарым-қатынаста тепе-теңдікті сақтауға бағытталған икемді саясатпен үйлестіруге тырысуда.

Экономика басымдық ретінде

Түрік экономикасы 2021 жылғы дағдарыстан кейін қысымды жалғастыруда. Шетелдік инвестицияның 60%-дан астамы АҚШ пен ЕО елдерінен келеді. Түркияның негізгі экспорттық нарықтары Германия, АҚШ, Италия және Израиль.

Мұндай жағдайларда сыртқы саяси қадамдар макроэкономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету қажеттілігінен туындап отыр. Сондықтан Палестинаға бағытталған ашық мәлімдемелер тек сыртқы ғана емес, ішкі саяси функцияны да атқара алады.

Қорытынды

Түркия мұсылман әлемін қорғаушы ретіндегі символдық рөлі мен экономикалық тұрақтылықты сақтау ниеті арасындағы нақты сызықты жалғастыруда.

Палестина мәселесі түрік саяси риторикасының маңызды элементі болып қала береді, бірақ Анкараның сыртқы саяси шешімдеріне экономикалық және геосаяси факторлардың әсері барған сайын байқалады.

ПлитобақылаушыIA Caravan ақпаратыА.Еркінбаев

Бұл мақала жасанды интеллект көмегімен аударылған