Кыргыз Республикасында республика боюнча 136 объектте сакталган 5 миң тоннага жакын эскирген пестициддер аныкталган. Бүгүнкү күндө 62 участок инвентаризацияланды, калгандары тез арада текшерүү жана көзөмөлдү талап кылат. Эскирген пестициддер калктын ден соолугуна жана экосистемага олуттуу коркунуч келтирип, топурактын, суунун жана азык-түлүк чынжырынын булганышын шарттайт.

Суу чарба, айыл чарба жана кайра иштетүү өнөр жай министрлигинин архивинен алынган маалыматка караганда, эскирген пестициддер эскилиги жеткен кампаларда сакталып, көбүнчө коопсуздугу жана таңгактары жок. Бул алардын мыйзамсыз көмүлүшүнө, айлана-чөйрөнүн булганышына жана ден соолук коркунучуна, анын ичинде кээ бир аймактарда рак, тукумсуздук жана дем алуу органдарынын көйгөйлөрүнүн көбөйүшүнө алып келет.

Бул көйгөйгө байланыштуу Жаратылыш ресурстары, экология жана техникалык көзөмөл министрлиги «Эскирген пестициддерди экологиялык жактан таза башкаруу боюнча 2025-2035-жылдарга иш-чаралар планын бекитүү тууралуу» Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин токтомунун долбоорун иштеп чыкты. Бул документ мындай заттарды сактоо жана утилдештирүү менен байланышкан тобокелдиктерди комплекстүү четтетүүнү, ошондой эле токсиндердин азык-түлүк чынжырына жана суу ресурстарына чыгуусун минималдаштырууну карайт.

Пландын негизги максаты – коопсуз утилдештирүүнүн эл аралык стандарттарына ылайык, эскирген пестициддерди башкаруунун интеграцияланган системасын киргизүү. Долбоор өлкөнүн улуттук программаларынын жана эл аралык милдеттенмелеринин, анын ичинде Стокгольм жана Базель конвенцияларынын, ошондой эле Кыргызстанды 2026-жылга чейин өнүктүрүүнүн Улуттук программасынын алкагында иштелип чыккан.

Документте белгиленгендей, айрым аймактарда, мисалы, Ош жана Жалал-Абадда айыл чарбасы интенсивдүү болгондуктан, кыртыштын булганышы өтө жогору бойдон калууда. Ошол эле учурда тобокелдиктер сакталып турганына карабастан, Чүй, Талас жана Ысык-Көл облустары салыштырмалуу жакшы көрсөткүчтөрдү көрсөтүүдө.

Иш-чаралар планында ошондой эле пестициддердин сакталышын көзөмөлдөөнү күчөтүү, эскирген запастарды жоюу, уруксатсыз кирүүгө жол бербөө, экологиялык коопсуздук маселелери боюнча калкка түшүндүрүү иштерин жүргүзүү каралган.

Долбоор Глобалдык экологиялык фонддун колдоосу менен ДДТ камтыган калдыктарды термикалык эмес тазалоону көрсөтүү боюнча эл аралык экологиялык долбоордун алкагында ишке ашырылууда.

Планды ишке ашыруу экологиялык жана социалдык тобокелдиктерди азайтууга, калктын жашоо сапатын жакшыртууга жана өлкөнүн жаратылыш ресурстарын сактоого мүмкүндүк берет.