Бахор ба Осиёи Маркази бо садои карнайхо ва буи суманак меояд. Санаи 21 март, дар рузи баробаршавии бахори, миллионхо одамон чашни Кадимаи Наврузро чашн мегиранд, ки хар як халк хусусиятхо ва номи худро дорад.
Иди хазорсолахо
Навруз, ки таърихи он зиёда аз 3000 сол дорад, имруз даххо халкро муттахид мекунад. Соли 2009 ЮНЕСКО онро ба руйхати мероси фархангии гайримоддии инсоният дохил намуд ва як сол баъд Ассамблеяи Генералии СММ бо ташаббуси Точикистон 21 мартро рузи Байналмилалии Навруз эълон намуд.
“Ин на танхо чашн аст, балки фалсафаи хаёти ниёгони мост”, – мегуяд этнограф Зарина Каримова. “Он ба парастиши табиат, парастиши хосилхези ва эътикод ба навсози асос ёфтааст.”
Анъанахои умуми: идро дар кишвархои гуногун чи муттахид мекунад
Дар хар чое, ки Навруз чашн гирифта мешавад, дар Душанбе, Тошканд, Остона, Бишкек ё Ашкобод дар хама чо дидан мумкин аст:
1. Дастархонхои бохашамат бо суманаки хатми
2. Мардум дар либоси миллии дурахшон
3. Гулханхои маросими ва рахпаймоихои машъал
4. Сафархои мардуми бо сурудхо ва раксхо
Ба раками 7 ахамияти махсус дода мешавад дар Точикистон хафтсин (7 махсулот ба харфи син) ба миз гузошта мешавад, дар Казокистон Науриз коже аз 7 компонент омода намуда мешавад ва мехмононро низ 7 нафар даъват мекунанд.
Навруз ба забони точики: оташ ва издивоч
Дар Точикистон, ки онро “Навруз” меноманд, ба он махсусан бодиккат омода намуда мешаванд. Як хафта пеш аз ид дар хонахо сабза навдахои гандум пайдо мешаванд, ки рамзи хаёти нав мебошанд.
“Шумо бояд хатман аз болои оташдон чахед”, – накл мекунад сокини Душанбе Манижа Курбонова. “Мо бовари дорем, ки оташ хама беморихо ва мушкилотро мегирад.”
Чолиб он аст, ки Навруз дар Точикистон бехтарин вакт барои издивоч аст. Чунин мешуморанд, ки рад намудани домодхо дар ин рузхо аломати бад аст.
Наврузи Узбекистон: вакти корхои нек
Дар Узбекистон ин чашнро 13 руз чашн мегиранд ва хар кадоми онхо пур аз маънохои махсус мебошанд. Таърихшинос Рустам Чураев мефахмонад:” ин вакти бахшидани кина ва кумак ба ниёзмандон аст”.
Сафархо ба шахрхои кадимии Самарканд, Бухоро, Хива махсусан маъмуланд. “Навруз бехтарин вакт барои ламс намудани таърихи мост” мегуяд рохнамои сайёхи Дилноза Хакимова.
Наврузи казок: анъанахои кучманчиён
Дар Казокистон пеш аз ид хатман “корису” бо хешовандон мулокот мекунанд. “Ин анъана аз гузаштагони бодиянишини мо меояд, ки дар зимистон якдигарро дида наметавонистанд”, – шарх медихад Фархангшинос Айжан Мухаммадова.
Хуроки асоси – Науриз коже аст, ки аз хафт чузъ омода намуда мешавад. “Агар шумо онро дар хафт хона бичашед, соли сарватманд хохад буд”, – бовари доранд казокхо.
Нооруз ба забони киргизи: сангхои хушбахти
Дар Киргизистон идро бе бозихои аспи тасаввур намудан гайриимкон аст. “Кок-бору дар Нооруз” на танхо ракобат, балки намоишнома, санъат аст”, – ба Тамошобинон Эркин Базарбаев хавасманд аст.
Маросими махсус бо тайёр намудани сумолок алокаманд аст: дар дег 41 санг гузошта мешавад. “Агар чунин дар коса пайдо шавад – он чизе, ки гуфта мешавад, амали мешавад”, – бовар доранд киргизхо.
Наврузи туркманистон: иди дехконон
Дар Туркманистон Новруз огози корхои кишоварзиро нишон медихад. “Хамаи хурокхои мо аз гандум сохта шудаанд, ин арчгузори ба замин аст, ки моро гизо медихад”, – мегуяд дехкон Овез Гелдиев.
Бузургтарин чашнхо дар наздикуххои Ахал баргузор мешаванд, ки дар он шахраки этнографии вокеи бо юртахо, шутурхо ва чарххои анъанави баргузор мешавад.
Иде, ки муттахид месозад
Бо вучуди фаркиятхо дар номхо ва анъанахои алохида, Навруз барои хамаи халкхои Осиёи Маркази чашни умуми боки мемонад. Тавре шоири маъруф Умари Хайём гуфтааст: “Навруз рузест, ки Шарк ягона мешавад”.
Имруз, вакте ки чахон махсусан ба вахдат ниёз дорад, ин чашни кадими ба мо хотиррасон мекунад, ки хамаи мо фарзандони як замин хастем ва бахор ба хар кас мерасад.
Аксхо: аз манбаъхои кушода