Ularning ko‘magida Cho‘n-Tala qishlog‘ining yosh fermerlari uzoq yillardan beri tashlandiq va foydalanilmay yotgan yer maydonida uzum va o‘rik yetishtirishni yo‘lga qo‘ydi, deya xabar beradi BMTning Oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti (FAO).

Cho‘n-Tala qishlog‘i chekkasidagi bu dala tarixi tom ma’noda sovet o‘tmishiga borib taqaladi, o‘shanda katta vino va konyak zavodining uzumzorlari joylashgan edi. Biroq SSSR parchalanganidan keyin infratuzilma yaroqsiz holga keldi, sug‘orish tizimlari barbod bo‘ldi, unumdor yerlar cho‘l yerlarga aylandi. 35 yoshli fermer Mederbek Mirzayev boshchiligidagi bir guruh havaskorlar uzumchilik an’analarini tiklashga qaror qilguniga qadar suv yetishmasligi ularni qishloq xo‘jaligiga yaroqsiz holga keltirdi.

Qishloq ayollari va fermerlariga iqlim o‘zgarishiga moslashishga ko‘maklashuvchi FAO loyihasi doirasida uch oilaga dasturxon uzum navlari (“Pobeda”, “Oktyabrskiy”, “Damskie Palchiki”) va o‘rik ko‘chatlari, shuningdek, to‘siqlar uchun materiallar topshirildi. Bu ularga ko'chatlarni chorva mollarini boqishdan himoya qilish va o'nlab yillar davomida bo'sh yotgan yerlarni o'zlashtirishni boshlash imkonini berdi.

Bu yondashuv nafaqat oziq-ovqat xavfsizligi va oilalarning daromadlarini yaxshilaydi, balki tabiiy resurslardan oqilona foydalanishga yordam beradi, iqlim xavf-xatarlariga qarshi turishga yordam beradi va degradatsiyaga uchragan erlarning barqaror tiklanishini ta'minlaydi, deya ta'kidladi FAO.

– Ilgari bu yerda suv bo‘lmagani uchun hech narsa o‘smagan, – deydi Mederbek Mirzayev. – Lekin quduq qazdik, sug‘orish yo‘lga qo‘ydik, endi yer yana meva berayapti.

Ikki gektar maydonga tok ekilgan bo‘lib, fermerlar yaqin orada birinchi hosilni olishga umid qilmoqda. Ular har gektardan 10-15 tonnadan uzum yig‘ishni mo‘ljallamoqda.

FAO agronomlari maslahati bilan tanlagan uzum navlari stol uzumlari hisoblanadi, ya'ni ular birinchi navbatda yangi iste'mol uchun mo'ljallangan. “Xonim barmoqlari” mayiz, sharbat va murabbo tayyorlash uchun ham ishlatiladi. Fermerlar uni qayta ishlash korxonasiga yetkazib beradi va bu nafaqat loyiha ishtirokchilarining oilalariga daromad keltiradi, balki viloyatda yangi ish o‘rinlari yaratish imkonini beradi.

Ushbu tashabbusning muvaffaqiyati viloyatning boshqa aholisini ham ruhlantirdi. Ko‘pchilik, ayniqsa, ekologik toza mahsulotlarga bo‘lgan talab ortib borayotganini hisobga olsak, endi tashlandiq yerlardan meva va rezavorlar yetishtirish haqida o‘ylamoqda.

"Avvaliga qo'shnilar muvaffaqiyatga erishishimizga shubha qilishdi", deb tan oladi Mederbek.

"Ammo ko'chatlar unib chiqdi, hatto eng shubhalilar ham tajribamizga qiziqa boshladilar. Endi boshqa fermerlar tez-tez maslahat so'rab kelishadi".

Mederbek Mirzayev va uning jamoasi hikoyasi shuni ko‘rsatadiki, eng og‘ir zaminda ham qo‘llab-quvvatlash, matonat va ertangi kunga ishonch bo‘lsa, muvaffaqiyatga erishish mumkin. Cho‘n-Talada uzumzorlarning tiklanishi nafaqat qishloq xo‘jaligi loyihasi, balki butun hududning barqaror rivojlanishi yo‘lidagi qadamdir.