MARKAZIY OSIYO, 2025-yil 2-iyun – Karavan Info axborot agentligi.Afg‘onistonning sobiq prezidenti Hamid Karzay mamlakat kelajagi, ayollarning jamiyatdagi o‘rni va Afg‘onistonning xalqaro munosabatlari haqida gapirdi.

"Qizlarimiz maktabda oʻqishini istaymiz. Afgʻonistonda maktab va universitetlar kerak. Qizlarimiz mamlakatning ijtimoiy-siyosiy hayotida toʻliq ishtirok etishini istaymiz. Agar biz barcha afgʻonlar mamlakatda qolishini istasak, yaxshi kelajakka umid qilishimiz va dunyo bilan yaxshi munosabatda boʻlishimiz kerak", deb taʼkidladi Karzay.

Uning fikricha, hozirgi hukumat davrida ham bunday yo‘l bo‘lishi mumkin. Uning so‘zlariga ko‘ra, Tolibondagi “ko‘pchilik” ayollar huquqlari va qizlarning ta’lim olishi xalqaro qonuniylik uchun muhim ekanini tan oladi. "Bu xalqaro qonuniylikni qo'lga kiritish uchun ham, afg'on xalqi farovonligi uchun ham juda jiddiy masala. Umid qilamanki, bu sohada muvaffaqiyatga erishiladi".

Biroq 2021-yildan boshlab Afg‘onistonda ayollar bilan bog‘liq vaziyat keskin yomonlashdi. Birgina 2023 yilning yozida 4,5 mingga yaqin ayol ta’lim tizimidan chetlashtirildi. Jurnalist ayollarning 80 foizdan ortig‘i ishdan ayrilgan. YuNESKO maʼlumotlariga koʻra, 2024 yildan beri 1,4 milliondan ortiq qiz oltinchi sinfdan keyin oʻqimagan, 1,1 million bola hatto boshlangʻich taʼlimdan ham mahrum.

Karzay shunday eslaydi: "Men Tolibonning birdaniga kelishi va hukumatning qulashidan xavotirda edim va shuning uchun men xalqni ehtiyot bo'lishga chaqirdim. Men Tolibonni xalqni himoya qilishga, qolgan hukumat amaldorlariga yordam berishga, tinch aholi himoyasini ta'minlashga chaqirdim".

Hokimiyat almashganidan keyin Karzay Tolibon vazirliklari bilan aloqalarni davom ettiradi va Kobulda qoladi.

Karzay Rossiyaning Afgʻoniston uchun ahamiyatini ham eslatdi: uning prezidentligi davrida Moskva muhim hamkorga aylandi. Afg‘oniston birinchi bo‘lib Qrimning Rossiya bilan birlashishini tan oldi.

Uning qayd etishicha, Qo‘shma Shtatlar Afg‘oniston-Rossiya munosabatlariga aralashmagan:
Afg’onistonning boshqa davlatlar bilan manfaatlari haqida gap ketganda, amerikaliklar juda hurmat bilan munosabatda bo’ldi”, – deydi u.

Uning so‘zlariga ko‘ra, “juda jiddiy xatolarga” qaramay, amerikaliklar infratuzilma va ta’limni rivojlantirishda muhim rol o‘ynagan.
"Hozir butun mamlakat bo'ylab, hatto qishloqlarda ham asfaltlangan yo'llar bor. Ular bir paytlar Rossiyada bo'lgani kabi ommaviy ta'lim kampaniyasini boshlab yuborishdi".

G‘arb ketganidan keyin hamkor davlatlar Afg‘onistonga yordam berishi kutilgan edi, ammo bu amalga oshmadi. "Mintaqada yagona harakat rejasi yo'q edi", – deya tan oladi Karzay.

Uning ta'kidlashicha, yordam hali ham asosan Vashingtondan keladi.

Karzay Tolibon bilan munosabatlari haqida doimiy ravishda gapiradi:
"Prezidentligim davomida men Tolibonni birodarlarim deb ataganman. Odamlar meni tanqid qilishdi, lekin men toʻgʻri ish qilayotganimni bilardim. Endi ular hokimiyat tepasida ekan, har qanday sababga koʻra baxtsiz boʻlgan, mamlakatni tark etgan yoki oʻzini tizimda vakillik qilmayotganini his qilayotgan barcha afgʻonlarga aytaman: ular ham bizning birodarlarimiz, birodarlar birga boʻlishlari kerak".

Karzay siyosatga qaytish niyati yoʻqligini taʼkidladi: “Afgʻonlarning yangi avlodi yetishib chiqishi kerak”.

Foto: IA Karavan Info hamkorlari