Bugun-2 yanvar-dunyoda turli xil bayramlar nishonlanadi.

2 yanvarda qiziqarli adabiy bayram — ilmiy fantastika kuni (ingl. Science Fiction Day). Turli xil jurnalistik janrlarni sevuvchilar orasida adabiyot, kino va boshqa san’at turlarida ushbu yo’nalishga bo’lgan muhabbat bilan birlashtirilgan ilmiy fantastika muxlislari ko’p.

Sana sifatida 20-asrning taniqli fantastika yozuvchilaridan biri Isaak Asimovning tug’ilgan kuni — 2 yanvar tanlandi. Janrning ko’plab muxlislari tashabbusni qo’llab-quvvatladilar va bayramga qo’shilishdi, kimdir sana tanloviga qarshi chiqishda davom etmoqda. Biroq, haqiqat saqlanib qolmoqda-bayram bor va uning paydo bo’lishi tasodif emas.

Ilmiy fantastika haqida qiziqarli ma’lumotlar:

Xarlan Ellison-bu haqiqiy ilmiy fantastika afsonasi, janr tarixidagi eng ko’p mukofotlangan yozuvchilardan biri. U hayoti davomida ko’plab mukofotlarga sazovor bo’ldi, ular orasida 18 ta Lokus, 10 ta Gyugo, oltita Bram Stoker mukofoti va beshta Nebul. Ishonish qiyin, lekin qachon universitet adabiyot o’qituvchisi Ellisonni iste’dodsizlikda aybladi va unga hech qachon yozmaslikni maslahat berdi.

Aka-uka Arkadiy va Boris Strugatskiy butun dunyoda tan olingan ilmiy fantastika klassiklari bo’lib, ularning asarlari 40 dan ortiq tillarga tarjima qilingan. Ajablanarlisi shundaki, ular deyarli tasodifan yozish bilan shug’ullanishgan. Bir kuni Leningradda uchrashganlarida, aka-ukalar sovet fantastikachilarini mavzularning oddiyligi va mavzularning bir xilligi uchun tanqid qilishdi. Va keyin Arkadiy Natanovichning rafiqasi ularga boshqalarga o’rnak bo’lishi mumkin bo’lgan o’z narsalarini yozishni taklif qildi.

Filipp Dik-ko’plab unutilmas va bezovta qiluvchi olamlarni yaratgan amerikalik ilmiy fantastika. Uning kitoblari xayoliy haqiqat, muqobil tarix va parallel olamlarga bag’ishlangan va uning qahramonlarining katta qismi ma’lum ruhiy kasalliklardan aziyat chekmoqda. Va biron sababga ko’ra. Qahramonlarni yaratishda muallif boy shaxsiy tajribaga murojaat qildi. Bolaligida Dik tug’ilgandan bir oy o’tgach vafot etgan egizak singlisining arvohi bilan kovboylar o’ynagan va yoshi ulg’ayganida ochiq joylardan qo’rqish, depersonalizatsiya, depressiya, gallyutsinatsiyalar va paranoyya hujumlaridan aziyat chekkan.

Stanislav Lemning stol kitoblaridan biri rus klassikasi Fyodor Dostoyevskiyning «yer osti yozuvlari» povesti edi. O’z tan olishicha, u ko’pincha turli muammolar haqida o’ylashda unga murojaat qilgan. Ilmiy fantastika muallifidan ushbu hikoyada nimani o’ziga xos deb topganini so’rashganda, Dostoevskiy XX asrning barcha «qora falsafalari» ning paydo bo’lishini bashorat qilishga muvaffaq bo’ldi, deb javob berdi.

H. G. Uellsni haqiqiy ko’ruvchi deb atash mumkin: uning deyarli barcha bashoratlari amalga oshdi. Aynan u birinchi jahon urushi boshlanishini, samolyotlardan harbiy maqsadlarda foydalanishni va atom bombasini yaratishni bashorat qilgan.

Umuman olganda, fantastika yozuvchilarining bashoratlari amalga oshadi. Masalan, 1921 yilda Karel Chapek «R. U. R.» pyesasida robotlarning paydo bo’lishini bashorat qilgan, ammo ular tavsif bo’yicha androidlarga o’xshaydi. 1945 yilda Artur Klark «yerdan tashqari repetitorlar» maqolasida sun’iy yo’ldosh aloqasi ixtirosini oldindan bilgan. Va 1953 yilda Rey Bredberi «451 daraja Farangeyt» romanida simsiz minigarnituralar paydo bo’lishini bashorat qildi.

Biroq, jon Branner eng ko’p bashorat qilish bo’yicha rekordchi bo’ldi. Uning «hamma Zanzibarda turishi» romanida Yerning haddan tashqari ko’payishi, odamlarning antidepressantlarga umumiy bog’liqligi, potentsial stimulyatorlarning paydo bo’lishi, Xitoyning jadal iqtisodiy o’sishi, G’arb va Sharq o’rtasidagi ziddiyatlarning kuchayishi, Evropa Ittifoqining paydo bo’lishi, terrorizmning ustunligi va hatto 1968 yilda Obami ismli odamning prezidentligi bashorat qilingan!

Ilmiy fantastikaning asosiy ommalashtiruvchisi dunyodagi birinchi Amazing Stories tematik jurnalini nashr etishni boshlagan amerikalik tadbirkor Ugo Gernsbekdir. 

Va bugun, 2 yanvar, Butunjahon introvert kuni (ingl. World Introvert Day). Introvert ichki dunyoga qaratilgan bo’lib, uning aqliy faoliyati diqqat markazida bo’lgan kuchlarni jalb qiladi. Introvert tashqi tomondan ko’proq yopiq, erkin muloqotga moyil emas, yolg’izlikni afzal ko’radi.

Manba: sayt https://caravan-info.kg/

Yandex tarjimoni yordamida amalga oshirildi