Pokistonning Jhulum tumanida joylashgan Nandan qal’asida buyuk olim Abu Rayhon Beruniyning ilmiy laboratoriyasi qoldiqlari aniqlandi. O‘rta asrlarda bu istehkom uning tadqiqotlari va ilmiy kashfiyotlari maskani bo‘lgan.

Tarixiy manbalarga ko‘ra, 1037-yilda sulton Mahmud G‘aznaviy Beruniyni Hindistonga yurishga olib borgan. Yo‘l davomida uning qo‘shini bir qancha shahar va qal’alarni, jumladan, Nandanni ham zabt etgan. Bu yerda, tog‘ etagida olim o‘zining mashhur hisob-kitoblarini amalga oshirgan. U Quyosh harakatini o‘lchash va Yer radiusini hisoblash uchun oddiy astrolyabiyadan foydalangan. Uning ma’lumotlariga ko‘ra, Yer radiusi taxminan 6315 kilometrni tashkil etgan, bu zamonaviy o‘lchovlardan atigi 5 kilometrga farq qiladi.

Bugungi kunda Nandan qal’asi yarim vayron holda turibdi. 2021-yilda Pokiston Bosh vaziri Imron Xon uni qayta tiklash va sayyohlik markaziga aylantirish to‘g‘risida ko‘rsatma bergan edi, ammo bu borada hali aniq qadamlar qo‘yilmagan.

O‘zbekistonda ushbu tarixiy joyga qiziqish paydo bo‘ldi. Islom sivilizatsiyasi markazi rahbariyati Beruniy o‘zining eng muhim kashfiyotlarini amalga oshirgan joyni o‘rganish uchun Pokistonga ilmiy ekspeditsiya uyushtirish imkoniyatini ko‘rib chiqmoqda.