Sovet Ittifoqi qahramoni General-mayor dair Asanov jasorat va harbiy jasorat timsoliga aylandi. Uning ismi Buyuk Vatan urushi jang maydonlarida qilgan ishlari tufayli tarixga kirdi.
Asanov Lenin ordeni, ikki marta I darajali Vatan urushi ordeni, uchta qizil Yulduz ordeni, «fahr nishoni» ordeni, uchta «jahon xizmatlari uchun» medali, boshqa ko’plab medallar, shuningdek, Bolgariya mukofotlari bilan mukofotlangan. Unga bir necha bor Qirg’iziston Respublikasi, Turkiston va O’rta Osiyo harbiy okruglari qo’shinlari qo’mondonlarining faxriy yorliqlari topshirilgan.
Ilmiy bilimlarni targ’ib qilishda va mehnatkashlar va yoshlarni harbiy-siyosiy tarbiyalashda ko’rsatgan xizmatlari uchun taniqli sovet olim akademik Sergey Ivanovich Vavilov nomidagi medal bilan mukofotlangan, SSSR va Qirg’iziston SSRning faxr kitobiga kiritilgan.
Xarkov yaqinidagi jasorat
1943 yil 23 mart yosh serjant uchun taqdirli kun bo’ldi. Pyatnitskoye qishlog’i uchun jangda u sakkizta tank, oltita zirhli mashina va 40 ga yaqin dushman askarini yo’q qildi.
Ushbu jang unga 21 yoshida Sovet Ittifoqi qahramoni unvonini berdi. Bu jasorat nafaqat harbiylar, balki qirg’izlarning umumiy g’alabaga qo’shgan hissasi muhimligini ta’kidlagan tarixchilar tomonidan ham yuqori baholandi.
Biroq, bu qahramonning birinchi jasorati emas. 1942 yilda o’z qurollaridan to’g’ridan-to’g’ri o’q bilan tankni yoqib yuborganida, pulemyot punktini bostirganida va dushmanning o’q-dorilar bilan to’ldirilgan avtomobilini yo’q qilganida, jangovar suvga cho’mishni qabul qildi, buning uchun «jahon xizmatlari uchun»medali bilan taqdirlandi.
Keyinchalik dair Asanov don va Volga daryolari oralig’idagi Gitler qo’shinlarining tanlangan guruhini qamal qilish, mag’lub qilish va asir olish janglarida Stalingradni himoya qilishda qatnashdi. U 1942 yil 26 sentyabr tongida Stalingrad yaqinida sovet qo’shinlarining kuchli artilleriya tayyorgarligini butun hayoti davomida eslab qoldi, chunki yuzlab qurol va minomyotlarning bo’ronli olovi fashistlarning boshlariga tushdi. Uning polki ochiq jangda dushman tanklariga to’g’ridan-to’g’ri o’q otishi kerak edi.
Ushbu janglarda dair Asanov o’z qurolidan to’rtta tank, oltita o’t nuqtasi, beshta o’q-dori mashinasi va 30 ga yaqin gitlerchilarni yo’q qilishga muvaffaq bo’ldi. U ikki marta yaralangan, shikastlangan, ammo jangovar safda qolgan. Stalingrad jangida ko’rsatgan jasorati va mardligi uchun I darajali Vatan urushi va qizil Yulduz ordenlari bilan mukofotlangan.
Qirg’izistonning Buyuk g’alabaga qo’shgan hissasi
Qirg’izlarning urushda ishtirok etishi keng ko’lamli edi: 360 mingga yaqin kishi frontga ketdi, ulardan 90 ming nafari qaytib kelmadi. 150 ming askar orden va medallar bilan taqdirlandi, 73 nafari esa Sovet Ittifoqi qahramoni unvoniga sazovor bo’ldi.
Bu raqamlar Qirg’izistondan kelganlar xizmat qilgan afsonaviy 316-o’qchi diviziya komandiri I. V. Panfilov o’z nutqlarida ko’rsatgan qahramonlik ko’lamini ta’kidlaydi.
Urushda qirg’izlarning jasorati haqida ko’p so’zlar aytilgan. Iosif Stalin Sovet Ittifoqi xalqlariga murojaat qilib aytganidek:»sizning ishlaringiz o’lmasdir, sizning ekspluatatsiyalaringiz asrlar davomida yashaydi».
Meros va xotira
Urushdan so’ng dair Asanov o’z nomini olgan harbiy maktab-internatga boshchilik qilib, mamlakatga xizmat qilishni davom ettirdi. Uning rahbarligida minglab yoshlar nafaqat harbiy, balki vatanparvarlik tarbiyasiga ham ega bo’lishdi. Uning «yerdagi hayot uchun» kabi kitoblari yoshlarning harbiy-vatanparvarlik tarbiyasiga muhim hissa qo’shdi.
1997 yildan beri nafaqaga chiqqan dair Asanov yosh avlodni ma’naviy-axloqiy va fuqarolik-vatanparvarlik tarbiyasining uyg’un davlat tizimini yaratishga munosib hissa qo’shishga intiladi. Sovet Ittifoqining so’nggi qahramoni 2009 yil 18 sentyabrda 88 yoshida vafot etdi.
Bishkekdagi g’alaba bog’i general sharafiga nomlangan, u erda yodgorlik, shuningdek, u yashagan uyda yodgorlik taxta o’rnatilgan. Uning mukofotlari va shaxsiy buyumlari Qirg’iziston milliy harbiy litseyi muzeyida namoyish etiladi.
Dair Asanov shaxsiy jasorat milliy va jahon merosining bir qismiga aylanishiga misoldir.
Uning hikoyasi avlodlarni ilhomlantirishda davom etmoqda, bu erkinlik va dunyoning qadr-qimmatini eslatib turadi.
Qirg’iziston tarixchilari ham qirg’izlarning urushdagi alohida roli haqida bir necha bor gapirishgan. Masalan, Qirg’iziston-Rossiya slavyan universitetidagi konferentsiyalardan birida dair Asanov va boshqa qahramonlarning Stalingrad jangida va boshqa muhim janglarda ishtirok etishi Qirg’iziston aholisining o’zgarmas ruhi va vatanparvarligining isboti ekanligi ta’kidlangan.
Bu so’zlar Asanovning qahramonligi xotirasi, boshqa faxriylar singari, bugungi kungacha tirikligini tasdiqlaydi va ularning jasorati yangi avlodni tarixiy asrab-avaylashga ilhomlantiradi.
Qirg’iziston prezidenti Sodiq Japarov Buyuk Vatan urushi yillarida qirg’izlarning jasorati muhimligini bir necha bor ta’kidlagan.
U o’z chiqishlarida Qirg’izistonning g’alabaga qo’shgan hissasi frontda ham, orqada ham katta bo’lganligini ta’kidlaydi.
70 dan ortiq qirg’izistonlik Sovet Ittifoqi qahramoni unvoniga sazovor bo’ldi va minglab odamlar orden va medallar bilan taqdirlandi. Japarov dair Asanov kabi shaxslarning qahramonligi kelajak avlodlar uchun Vatanga fidokorona muhabbat namunasi ekanligiga alohida e’tibor qaratadi.
U faxriylarning jangovar jasorati, matonati va fidokorona mehnati abadiy jasorat va vatanparvarlik ramzi bo’lib qolishini ta’kidladi. Prezident, shuningdek, tinchlik va birlikni himoya qilish, davlatchilikni mustahkamlash va o’z hayoti evaziga hozirgi avlodlarga erkinlik bergan ajdodlarning jasoratini hurmat qilish zarurligini eslatuvchi g’alaba saboqlarini ta’kidlaydi.
Surat: ochiq manbalardan
Yandex tarjimoni yordamida amalga oshirildi