Senatning uchinchi yalpi majlisida «O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari, chet el fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarni yashash joyi va turgan joyi bo‘yicha ro‘yxatga olish to‘g‘risida«gi qonun qabul qilindi. Mazkur hujjat byurokratik to‘siqlarni bartaraf etish va erkin harakatlanish konstitutsiyaviy huquqini ta’minlashga qaratilgan.
Amaldagi qonunchilikda ko‘zda tutilgan mavjud cheklovlar fuqarolarning yashash joyini tanlash huquqini amalga oshirishni, ayniqsa Toshkent shahri va Toshkent viloyatida qiyinlashtirib kelgan edi. Misol uchun, doimiy ro‘yxatdan o‘tish uchun tug‘ilganlik guvohnomasi, nikoh guvohnomasi va boshqa qo‘shimcha hujjatlar talab qilinardi. Bu esa poytaxt hududida ro‘yxatdan o‘tishga intilayotgan fuqarolar uchun murakkab vaziyat yaratardi.
2024-yilning 11 oyi davomida Toshkent shahrida 243 197 nafar, Toshkent viloyatida esa 271 541 nafar fuqaro doimiy yashash joyi bo‘yicha ro‘yxatga olingan. Biroq, tizimning nomukammalligi uni yangilash zaruratini keltirib chiqardi. Yangi qonun hududlar bo‘yicha ro‘yxatga olish tartib-taomillaridagi farqlarni bartaraf etadi hamda Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali, davlat xizmatlari markazlari va IIV migratsiya bo‘limlari orqali ariza topshirish imkoniyatini joriy qiladi.
Qonun ro‘yxatdan o‘tmasdan yashash muddatini 15 ish kunidan 10 ish kunigacha qisqartirishni nazarda tutadi, bu esa fuqarolar va uy-joy mulkdorlaridan ko‘proq mas’uliyat talab qiladi. Shu bilan birga, pasport tizimi qoidalarini buzganlik uchun jarimalar ijtimoiy xavflilik darajasiga qarab maqbullashtiriladi. 18 yoshga to‘lmagan va 60 yoshdan oshgan shaxslar bunday qoidabuzarliklar uchun javobgarlikdan ozod qilinadi, pasport yoki ID-kartani qonunga xilof ravishda olib qo‘yganlik uchun esa bazaviy hisoblash miqdorining o‘n baravari miqdorida jarima belgilanadi.
Jarayonni soddalashtirish maqsadida chet el fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarni onlayn rejimda hisobga olish imkonini beruvchi «E-xabar berish» tizimi joriy etilmoqda. Shuningdek, IIVning ro‘yxatga olish sohasidagi vakolatlari kengaytirilmoqda.