Душанбе, 02 октябр, – АИ «Корвон Иттилоот». 1 октябри соли 2025 дар шаҳри Душанбе марҳалаи дуюми лоиҳаи пилотии ворид намудани зеҳни сунъӣ (ЗС) ба низоми мактабии кишвар муаррифӣ шуд. Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қаблан таъкид карда буданд, ки дар шароити ҷаҳони босуръат тағйирёбанда, бояд ба бозомӯзии кадрҳо, баланд бардоштани касбият ва азхудкунии технологияҳои нав, аз ҷумла ЗС, таваҷҷуҳи махсус зоҳир шавад.
Ин иқдом ҳамчун бахше аз Стратегияи миллии рушди зеҳни сунъӣ то соли 2040 баррасӣ мегардад ва на танҳо навсозии техникӣ, балки як равиши системавии давлат барои ташаккули ҷомеаи рақамӣ ва иқтисоди инноватсионӣ мебошад.
Аз 10 сентябри соли 2025 лоиҳа 100 мактабро дар шаҳрҳои Душанбе, Хуҷанд, Кӯлоб, Хоруғ ва Ваҳдат фаро гирифт. Он бо ташаббуси Шӯрои зеҳни сунъӣ дар назди Вазорати саноат ва технологияҳои нав бо дастгирии КВД «Шаҳри ҳушманд» ва Вазорати маориф ва илм амалӣ мешавад.
Лоиҳа танҳо ба истифодаи компютерҳо маҳдуд намешавад, балки як низоми мукаммали таълимиро дар бар мегирад: платформаҳои зеҳнӣ, барномаҳои инфиродӣ ва усулҳои инноватсионӣ, ки ба сатҳ ва эҳтиёҷоти ҳар як хонанда мутобиқ карда мешаванд.
Ҳадафи асосӣ – сохтани як модели устувор аст, ки дар оянда ба тамоми мактабҳои кишвар татбиқ мегардад.
Қадамҳои аввал дар соли 2019 гузошта шуданд, вақте ки Академияи зеҳни сунъӣ таъсис ёфт. То имрӯз он зиёда аз 700 мутахассисро омода кардааст ва беш аз 70 нафар аз онҳо аллакай ҳамчун муҳандисони соҳаи ЗС фаъолият доранд.
Аввалин лоиҳаи пилотӣ 25 мактаб ва 275 хонандаро фаро гирифт, ки 80 фоизи онҳо бо нишондиҳандаҳои баланд курсро хатм карданд. Барнома 17 мавзӯъро дар бар мегирифт — аз омӯзиши мошинӣ то ахлоқ ва амнияти зеҳни сунъӣ.
Дар оянда фанни «Зеҳни сунъӣ» ба барномаи умумимактабӣ ворид шуда, то соли таҳсили 2027–2028 зиёда аз 4 000 мактаб ва 2 миллион хонандаро фаро хоҳад гирифт.
Дарсҳоро хатмкунандагони Академияи ЗС ва мутахассисони соҳибкасб мегузаронанд. Барои шомилшавӣ хонандагон аз санҷиш мегузаранд, аммо ҳатто онҳое, ки натиҷаҳои баланд надоранд, вале шавқ ва ангезаи қавӣ нишон медиҳанд, метавонанд дар курсҳои иловагӣ ширкат кунанд.
Дар марҳалаи оянда инчунин омодасозии омӯзгорони фанни информатика ва дигар муаллимони техникӣ дар назар аст, то заминаи устувори кадрӣ барои соҳаи ЗС дар дохили кишвар ташкил шавад.
Дар июни соли 2025 нахустин модели забонии зеҳни сунъӣ барои забони тоҷикӣ ва лаҳҷаҳои он — SoroLLM муаррифӣ шуд. Он хусусиятҳои лингвистӣ ва фарҳангии забони тоҷикӣ, аз ҷумла синтаксиси ғайристандартӣ ва лексикаи камистифодаро ба ҳисоб мегирад.
Ин навоварӣ ба Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни ифтитоҳи нахустин Маркази додаҳои зеҳни сунъӣ дар кишвар пешниҳод гардид. Лоиҳа мавқеи Тоҷикистонро дар самти таҳияи ҳалли рақамии миллӣ боз ҳам мустаҳкам намуд.
Ворид кардани зеҳни сунъӣ ба низоми таълим – на танҳо як иқдоми техникӣ, балки як стратегияи миллӣ мебошад, ки ба самтҳои зерин нигаронида шудааст:
- тарбияи мутахассисони насли нав,
- коҳиши муҳоҷирати кадрҳои баландихтисос,
- ҳамгироии Тоҷикистон ба раванди ҷаҳонии рақамисозӣ.
Ба андешаи коршиносон, чунин ташаббус на танҳо барои ҷомеаи дохилӣ аҳамияти калон дорад, балки ба ҷаҳон низ паём мерасонад: Тоҷикистон омода аст ҷузъи фаъоли давраи рақамӣ гардад.
АКС: аз манбаъҳои боз