Душанбе, 23 декабр, 2025 – АИ «Корвон Иттилоот». Имрӯз ба шаҳри энергетикони Тоҷикистон — Норак — 65 сол пур мешавад. 20 декабри соли 1960 тибқи Фармони Президиуми Совети Олии ҶШС Тоҷикистон ба он мақоми шаҳр дода шуд. Аз ҳамон рӯз Норак ба рамзи давраи сохтмонҳои бузург, пешрафти илмӣ ва ваҳдати воқеии миллатҳо табдил ёфт.
Ёдгории ба ифтихори бунёдгарони Нерӯгоҳи барқи обии Норак, июни соли 1981. Акс аз бойгонии Ғафур Шерматов.
Норакро шаҳрҳои гуногунном меномиданд: шаҳри 46 миллат, шаҳри одамони шӯравӣ, шаҳри офтоб ва ояндаи дурахшон. Ин ҳама таърифҳо воқеият буданд, зеро шаҳр дар соҳили Вахш бо заҳмати ҳазорон нафар ва бо як ҳадафи ягона бунёд ёфт.
Норакро ба ҳақ «фарзанди дӯстии халқҳо» меноманд. Дар сохтмони он тамоми Иттиҳоди Шӯравӣ саҳм гузошт. Ба сохтмони комсомолии умумииттифоқӣ мутахассисон аз Москва ва Ленинград, Минск ва Киев, Тошканд ва Новосибирск, Тбилиси ва Алмато омаданд.
Масъалаҳои назариявии неругоҳи азим дар дараи Пулисангин аз ҷониби 34 пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотии Иттиҳод таҳия гардиданд — намунаи нодири ҳамгироии илм, муҳандисӣ ва амалия.
Ҳаҷми корҳои сохтмонӣ дар гиреҳи обии Норак бо даҳҳо миллион метри мукааб хок ва садҳо ҳазор тонна конструксияҳои металлӣ чен мешуд.
Маводи сохтмонӣ аз тамоми гӯшаҳои Иттиҳод ворид мегардид: чӯб аз Братск, пӯлоди арматурӣ аз Магнитогорск, Қарағанда ва Беговот, прокати металлӣ аз Нижний Тагил, шиша аз Ашхобод ва Улан-Удэ, маҳсулоти кабелӣ аз Тошканд. Турбинаҳо аз Харков ва генераторҳои 300-ҳазор киловаттӣ аз Свердловск оварда мешуданд.
Дар солҳои 1970–1980 ҳар сол то 200 издивоҷи байнимиллатӣ дар Норак ба қайд гирифта мешуд. Ин нишондиҳандаи равшани ҳамдигарфаҳмӣ ва ҳамзистии фарҳангҳо буд.
Дар муддати кӯтоҳ Норак ба шаҳри бароҳат табдил ёфт: дар баробари неругоҳ корхонаҳо ва фабрикаҳо сохта шуданд, инфрасохтори иҷтимоӣ рушд ёфт ва ҳар сокини шаҳр соҳиби ҷойи кор ва ояндаи устувор гардид.
Неругоҳи барқи обии Норак бузургтарин неругоҳи Тоҷикистон ва пуриқтидортарин НБО дар Осиёи Марказӣ мебошад. Зиёда аз 50 фоизи иқтидори умумии неругоҳҳои кишвар ба он рост меояд.
Обанбори бузурги Норак имкон медиҳад, ки ҷараёни об барои тамоми неругоҳҳои поёноби силсилаи Вахш танзим карда шавад ва устувории низоми энергетикӣ таъмин гардад.
НБО-и Норак заминаи асосии маҷмааи ҳудудию истеҳсолии Ҷануби Тоҷикистон гардид, ки корхонаҳои муҳими саноатиро фаро мегирад: корхонаи азотию нуриҳои Вахш, комбинати электрохимиявии Ёвон ва Заводи алюминийи Тоҷикистон.
Илова бар истеҳсоли неруи барқ, неругоҳ танзими захираҳои обро барои обёрӣ дар водии Вахш ва ҳавзаи Амударё таъмин мекунад, ки ба баланд бардоштани ҳосилнокии кишоварзӣ мусоидат менамояд.
Обанбори Норак манбаи асосии об барои массиви калони Данғара гардид. Барои ин дар солҳои 1968–1986 нақби обёрии Данғара ба дарозии 13,8 километр сохта шуд — як дастоварди муҳандисии нодир.
Пас аз 65 сол Норак ҳамоно рамзи созандагӣ, қудрати илм ва ваҳдати инсонҳост. Ин шаҳр шаҳодат медиҳад, ки вақте неруи табиат бо иродаи инсонӣ ва ҳадафи умумӣ ҳамроҳ мешавад, метавон на танҳо неругоҳ, балки таърих сохт.
ФОТО: с сайта largest-dams-2.blogspot.com