Киноматорафҳои тоҷик ба таҳияи филми нави мустанади «Рақси видоъии пиряхи Зарафшон», ки ба мавзӯи обшавии пиряхҳо дар Осиёи Марказӣ бахшида шудааст, шурӯъ карданд. Тавре ки муаллифи идея, ки даҳҳо лоиҳаи марбут ба табиати Тоҷикистонро иҷро намудааст, ба хабарнигори АМИТ «Ховар» хабар дод, ин филм масъалаҳои тағйирёбии иқлим ва таъсири он ба экосистема ва рушди устувори минтақаиро баррасӣ мекунад.
Сенарияи филм дар асоси ҳамкории муштарак бо ҷомеаи илмӣ таҳия шуда, паёмадҳои гармшавӣ барои пиряхҳои Тоҷикистон, дарёҳо, системаҳои обёрӣ ва гидроэнергетикаро намоиш медиҳад. Ба ақидаи коршиносон, суръати афзояндаи обшавии пиряхҳо ба устувории захираҳои обию энергетикӣ дар Осиёи Марказӣ таҳдид мекунад. «Тоҷикистон дорои бузургтарин пиряхҳои минтақа, аз ҷумла Зарафшон мебошад, ки ҳар сол хурд мешавад, гӯё ки рақси видоъии худро иҷро мекунад.
Аз нуқтаи назари илм, ин раванд баргаштнопазир аст ва бо фаъолияти саноатӣ шиддат меёбад», — изҳор дошт муаллифи филм Мирзо Асозода. Ба гуфтаи ӯ, пирях аз охири солҳои 1970 беш аз ду километр ақиб рафтааст. Зарафшон яке аз бузургтарин пиряхҳои дендритӣ буда, дар сарчашмаҳои дарёи ҳамном байни қаторкӯҳҳои Туркистон ва Зарафшон ҷойгир аст.
Тадқиқоти Агентии гидрометеорология нишон медиҳанд, ки дарозиаш 26,5 км, масоҳаташ 38,2 км² ва ҳаҷмаш 14,4 км³ мебошад. Солҳои охир суръати обшавии он афзоиш ёфта, тамоюлҳои ҷаҳонии тағйирёбии иқлимро инъикос мекунад.
Моделҳои иқлимӣ нишон медиҳанд, ки то соли 2050 дар Тоҷикистон шумораи рӯзҳои сарди сол то 15–50 рӯз кам мешавад, дар ҳоле ки шумораи боришоти сахт афзоиш меёбад. Минтақаҳои шимолии кишвар аллакай баландтарин суръати гармшавиро нишон медиҳанд, дар ҳоле ки дар ҷанубу шарқ коҳиши боришот мушоҳида мешавад. Пешбинӣ мешавад, ки то соли 2080 пиряхи Зарафшон комилан нобуд шуда, ба камбуди об дар Тоҷикистон ва Осиёи Марказӣ сабаб мешавад.
Филм барои ҷалби таваҷҷуҳ ба аҳамияти ҳамкориҳои муштарак барои сабук намудани таъсири тағйирёбии иқлим ва ҳифзи мероси табиии минтақа равона шудааст.
Сарчашма: https://avesta.tj/
АКС: Аз бойгонии шахсии Мирзо Асозода