Аз замони ба даст овардани кудрат дар Афгонистон аз чониби чунбиши “Толибон” дар мохи августи соли 2021 ин кишвар ба бухрони азими башардустона дучор шудааст. Кумаки хоричи, ки иктисодиёт каблан ба он такя менамуд, кариб пурра катъ намуда шуд, ки миллионхо афгонхоро ба факр овард.

Ян Эгеланд, дабири кулли Шурои Гурезахои Норвегия (NRC) изхор дошт, ки кохиши маблаггузории байналмилали кумакро зери хатар мегузорад, алахусус барои занон ва духтароне, ки аллакай аз махдудиятхои толибон ранч мекашанд.

Дар соли 2022, NRC ба 772,484 афгон кумак намуд, аммо то соли 2023 ин ракам такрибан ду баробар кохиш ёфта, ба 491,435 нафар расид. Соли гузашта созмон танхо 216,501 нафарро дастгири намуда тавонист, ки нисфи онхо занон мебошанд.

“Гуруххои осебпазири ахоли, аз чумла бевазанон ва модарони танхо, аз сабаби набудани маблаггузори аз воситахои зиндаги махрум мешаванд” гуфт Эгеланд.

Толибон дастрасии занону духтаронро ба тахсилот ва тандурусти хеле махдуд намуданд. Эгеланд таъкид намуд, ки ин барои чомеа окибатхои дарозмуддат, аз чумла кам шудани шумораи занони тибро ба вучуд меорад, ки дастраси ба хизматрасонихои тибби ва инчунин катъи барномахои таълимиро сарфи назар аз афзалиятхои каблан эълоннамудаи чомеаи байналмилали мушкил мекунад.

“Рохбарони чахони ваъда доданд, ки хукуки занонро авлавияти аввалиндарачаи худ хоханд намуд, аммо имруз мо хатто барномахои кумаки оддиро маблаггузори намуда наметавонем” гуфт Эгеланд.

СММ ва дигар созмонхо бо вучуди муносибатхои мураккаби сиёси зарурати дастгирии Афгонистонро идома медиханд. Ба гуфтаи Эгеланд, чомеаи байналмилали борхо ба дигар кишвархое, ки мавкеи макомоти махаллиро мубодила наменамуданд, кумаки башардустона расонидааст ва Афгонистон набояд истисно бошад.

Вай афзуд, ки хангоми сафари худ ба кишвар бо намояндагони “Толибон” зарурати аз нав огоз намудани дарсхо барои занону духтаронро барраси намудааст. Гарчанде, ки макомот мегуянд, ки онхо ният доранд муассисахои таълими кушоянд, мухлатхо номуайян боки мемонанд.

Кам намудани кумак ба Афгонистон хатари афзоиши бухрони башардустонаро дорад, ки занону духтаронро аз имконияти ояндаи бехтар махрум мекунад. Чомеаи байналмилали бояд ахамияти на танхо дастгирии фавкулодда, балки дастгирии дарозмуддатро низ ба назар гирад, ки метавонад ба баркарорсозии хукук ва озодихои асоси барои ахолии Афгонистон мусоидат кунад.

Аксхо: Pixabay.com / jorono