Душанбе, 25 июл, АИ «Караван инфо».  Дар водии Рашти Точикистон зухуроти назарраси металлхои нодири ниобий ва тантал ошкор намуда шуданд. Ин кашфиётхо метавонанд ояндаи сохаи кухкории кишварро ба кулли тагйир диханд ва Точикистонро ба зинаи нави рушди иктисоди бароранд.

Уфукхои нав: металлхои нодир дар Точикистон

Тибки иттилои Раиси Идораи геологияи чумхури Илхом Оймухаммадзода, солхои охир дар Точикистон корхои геологи-иктишофи, ки ба ошкор намудани конхои металлхои нодир равона шудаанд, фаъолона идома доранд. Аз чумла, дар Кисматхои Марказиву Чанубу Шаркии кишвар иктишофи пешаки гузаронида шуд, ки мавчудияти унсурхои арзишмандро нишон дод.

Дар водии Рашт, дар китъахои Назарайлок ва Ёсуман, геологхо 125 намунаро тахлил намуданд, ки дар натича мавчудияти металлхои мухими стратеги, ба монанди ниобий ва танталро тасдик намуданд. Ин металлхо дар сохахои баландтехнологи — аз авиатсия то электроника то энергетикаи “сабз” накши калиди доранд.

Аз сабаби харорати баланди обшави – якчанд хазор дарачаи Селсий, онхо дар илми ракета васеъ истифода мешаванд. Дар харорати такрибан -300 °C, тантал ва ниобий хосиятхои иловаги, ба монанди баландгузарони, ки дар он муковимати металлхо ба сифр табдил меёбад, ба даст меоранд.

Металлхои нодир: аз иктишофи стратеги то истихрочи саноати

Тадкикоти геологи дар Точикистон 15 кони нави металлхои нодирро дар нохияхои Каросу, Агбасой, Пайрон ва Рохшиф ошкор намудааст.

Гайр аз металлхои нодир – тантал, ниобий, литий ва гайра  – захирахои тилло, нукра, сурм, сурб, синк, ванадий ва охан кашф намуда шуданд.

Гайр аз он, сангхои киматбахо: сапфирхо дар Ишкошим, турмалинхо ва корундахо дар нохияи Багуш, аметистхо дар даштхои Хакими ва Чапак пайдо шудаанд.

Соли 2024 дар кони Саримарди Нав инчунин часади маъдани бо микдори тиллои 0,96 г/т кашф намуда шуд.

Дар майдонхои маъдани Лайлакул ва Сангибек се аномалияи мусбат ошкор намуда шуданд, ки барои корхои минбаъдаи геологи ва ташкили истехсолоти нав имконият фарохам меоранд.

Ин кашфиёт иктидори маъдани ва ашёи хоми Точикистонро ба таври назаррас васеъ мекунад ва метавонад омили мухими рушди иктисоди кишвар гардад.

Минтакахои калиди ва потенсиали геологи

Имруз ду минтакаи асосии чумхури барои азхудкунии минбаъдаи захирахои нодири замин калиди хисобида мешаванд:

•  Точикистони маркази каторкуххои Зеравшан ва Каротегинро дар бар мегирад, ки дар он майдонхои Пегматити Карасу, Акбасай, Пайрон омухта мешаванд. Дар ин чо тантал, ниобий, литий ва сурб пайдо шудаанд.

•  Вилояти мухтори кухистони Бадахшон (ВМКБ) – каторкуххои Рушон, Шугнон, Ишкошим ва Вахонро фаро мегирад.

Дар майдонхои Пегматити Колхозобод, Таглихас ва Вездара тантал, ниобий, литий, рубидий ва дигар унсурхо ёфт шуданд.

Дурнамои оянда: аз иктишоф то истехсолот

Тибки барномаи давлатии солхои 2016-2026 дар Точикистон тавсеаи корхои чустучуи – баходихи аз хисоби бучети давлати ба накша гирифта шудааст. Захирахои пешбинишудаи тантал ва ниобий садхо хазор тонна арзёби намуда мешаванд, алахусус дар Китъаи Назарайлок.

Гайр аз ин металлхо, дар кишвар инчунин захирахои мухими стратегии бериллий, сезий, литий, охан ва лантаноидхои сабук мавчуданд, ки метавонанд дар шароити талаботи чахони ба захирахои нодири замин ронандагони рушди иктисоди шаванд.

Кашфи конхои бузурги ниобий ва тантал – на танхо дастоварди илми, балки имконияти геополитикии Точикистон барои ишголи чойгохи худ дар занчири чахонии таъминоти маводи мухим мебошад. Аммо, барои амали намудани ин потенсиал сармоягузори ба инфрасохтор, технологияи коркард ва омузиши мутахассисон зарур аст.

Аксхо: аз манбаъхои кушода