Суханронии Президенти Қирғизистон Садир Жапаров дар арсаи байналмилалӣ на суханронии расмӣ, балки эъломияи субъекти сиёсии кишвар буд.
Президент аз доираи риторикаи протоколӣ берун рафта, паёми худро ба манифести давлат табдил дод, ки омода аст манфиатҳои худро дар назди ҳар як бозингари ҷаҳонӣ ҳимоя кунад.
Паёми асосии Жапаров: Қирғизистон дигар нозир нест, балки иштирокчии комилҳуқуқи сиёсати ҷаҳонӣ аст. Яке аз таъкидҳои асосӣ танқиди сиёсати таҳримоти Ғарб буд.
Президент ба мухолифати ошкоро таваҷҷӯҳ зоҳир намуд: ИА дар соли 2024 бо русия 141 миллиард доллар, Бритониё 2,2 миллиард доллар тиҷорат намуд ва ҳамзамон алайҳи бонкҳои Қирғизистон маҳдудиятҳо ҷорӣ намуд.
“То он даме, ки шумо бо Русия ҳамкорӣ мекунед, аз мо талаб накунед, ки робитаҳоро қатъ кунем! Жапаров таъкид намуд, ки истиқлолияти иқтисодии кишвар ва эътибори роҳбареро, ки ошкоро сухан мегӯяд, нишон медиҳад.
Президент ба низоъҳои байналмилалӣ низ дахл намуд: Фаластин ва Сектори Ғазза талаби қатъи генотсид ва таъсиси трибунали байналмилалӣ; Афғонистон бозгашти 9 миллиард доллари яхкардашуда; Украина тавозун, дастгирии ташаббусҳои осоишта бе итоат ба мантиқи таҳримӣ. Ин равиш Қирғизистонро овози “Ҷануби ҷаҳонӣ” месозад, ки ба қоидаҳои баробари бозӣ нигаронида шудааст.
Блокҳои аз ҷиҳати стратегӣ муҳим дар бораи иқлим ва безараргардонии ҳастаӣ: экосистемаҳои кӯҳиро Жапаров бо уқёнусҳои ҷаҳонӣ алоқаманд намуд ва ташаббуси “Бишкек+25” – ро ҳамчун маркази муколамаи глобалии экологӣ пешниҳод намуд; Қирғизистон расман ба шартномаи манъи силоҳи ҳастаӣ ҳамроҳ шуда, нақши кишварро дар масъалаҳои амнияти экологӣ ва ҳастаӣ тақвият дод.
Президент инчунин ба ислоҳоти Шӯрои Амнияти СММ дахл намуда, изҳор дошт, ки “15 аъзо воқеан тақдири ҷаҳонро ҳал мекунанд” ва ҷонибдори шомил намудани Африқо ва давлатҳои хурд буд ва номзадии Қирғизистонро барои солҳои 2027-2028 пешниҳод намуд.
Қирғизистон бисёрвекторӣ нишон медиҳад, ки байни Русия, Чин, ҷаҳони Ислом ва Ғарб мувозинат дорад. Кишвар худро ҳамчун майдончаи дипломатия, сармоягузорӣ ва баробарии давлатҳои хурд муаррифӣ мекунад. Рад намудани итоат ба блокҳои беруна ва шартгузорӣ ба мустақилият Бишкекро ба як бозигари мустақил ва бонуфузи сиёсати ҷаҳонӣ табдил медиҳад.
Фаъолияти иқтисодӣ ва савдои хориҷӣ
Тиҷорати хориҷии Қирғизистон дар моҳҳои январ-июни соли 2025 6,998.7 миллион долларро ташкил дод, ки нисбат ба ҳамин давраи соли 2024 12,4% камтар аст.
Дар ин ҳолат содироти молҳо 13,3% ва воридот 4,8% коҳиш ёфт. Бо вуҷуди коҳиши ҳаҷми тиҷорат, кишвар робитаҳои фаъоли иқтисодиро бо минтақаҳои гуногун, аз ҷумла Чин, Русия ва кишварҳои Осиёи Марказӣ нигоҳ медорад.
Қудрати ҳарбӣ ва сиёсати мудофиа
Тибқи маълумоти портали таҳлилии Global Firepower, Қирғизистон дар рейтинги ҷаҳонии қудрати низомӣ дар байни 145 кишвар дар ҷои 105-ум қарор дорад, бо назардошти беш аз 60 параметр, аз ҷумла шумораи артиш, буҷаи низомӣ ва шумораи техника.
Буҷети мудофиавии кишвар 221,8 миллион долларро ташкил медиҳад, ки ин хоҳиши нигоҳ доштани қобилияти мудофиавиро бо захираҳои маҳдуд инъикос мекунад.
Сармоягузорӣ ва ҳамкории иқтисодӣ
Қирғизистон барои ҷалби сармояи хориҷӣ фаъолона кор мекунад. Соли 2024 ҳаҷми сармоягузории хориҷӣ 1,2 миллиард долларро ташкил дод, ки ин аз эътимоди шарикони байналмилалӣ ба иқтисодиети кишвар шаҳодат медиҳад. Самтҳои асосии сармоягузорӣ энергетика, инфрасохтор ва кишоварзӣ мебошанд.
Суханронии Жапаров барои кишварҳои пасошӯравӣ як сатри нав муқаррар мекунад: на ҳамчун хоҳишманд, балки ҳамчун субъекти меъмории ҷаҳонӣ сухан гуфтан.
Барои кишвари хурд ин як иқдоми ҷасуронаест, ки вазни байналмилалии онро тақвият мебахшад, барои рушди иқтисодӣ ва мустақилияти сиёсӣ имконият фароҳам меорад ва симои Қирғизистонро ҳамчун шарики ростқавл ва пешгӯишаванда барои сармоягузорон ва ҳамсоягон ташаккул медиҳад.
Аксҳо: хадамоти матбуоти президенти ҶҚ